KANCELARIA

Spadek… i co dalej?

spadek

Śmierć kogoś bliskiego zazwyczaj wiąże się z ogromnym smutkiem dla najbliższych. Jednakże pomimo żalu oraz poczucia pustki należy mieć na uwadze, że wraz z chwilą śmierci dotykają nas także prawne aspekty jakie niesie ze sobą śmierć kogoś bliskiego.  Jednym z nich jest właśnie dziedziczenie spadku. W tym artykule dowiesz się jakie masz możliwości aby przyjąć spadek i czy zawsze się to opłaca.

Spadek, bo o nim mowa to nic innego jak ogół praw i obowiązków zmarłego (spadkodawcy), istniejących w chwili jego śmierci (otwarcie spadku), które w drodze dziedziczenia przechodzą na jego
następców prawnych (spadkobierców). Spadek i dziedziczenie zostały uregulowane w art. 922 § 1 – 10879 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 Kodeks cywilny (dalej jako: „Kodeks cywilny” lub „k.c.”).. Zgodnie z art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Dziedziczenie dzieli się na ustawowe oraz testamentowe.
Brak sporządzenia testamentu skutkuje dojściem do dziedziczenia osób uprawnionych z mocy ustawy w pierwszej kolejności jest to małżonek oraz dzieci spadkodawcy. Majątek pozostawiony przez
spadkodawcę określa się mianem masy spadkowej.

Co wchodzi w skład spadku?

W skład spadku wchodzą prawa i obowiązki majątkowe, w tym w szczególności:

-prawa i obowiązki o charakterze rzeczowym (m.in. prawo własności, prawo użytkowania wieczystego prawa i obowiązki wynikające ze służebności, zastaw i hipoteka, spółdzielcze własnościowe prawa do lokalu, posiadanie);

-prawa i obowiązki wynikające ze stosunków zobowiązaniowych (m. in. prawa i obowiązki wynikające z umów, w tym z umów przedwstępnych zawartych przez spadkodawcę);

-prawa i obowiązki związane z dziedziczeniem po innych spadkodawcach;

-prawa i obowiązki wynikające ze stosunku członkostwa w spółkach handlowych lub ich ekwiwalenty;

-prawa i obowiązki wynikające z papierów wartościowych (m.in. z weksla, czeku, konosamentu);

-autorskie prawa majątkowe.

Zgodnie z art. 922 § k.c. do spadku nie należą prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od
tego, czy są one spadkobiercami.

Jak odrzucić problematyczny spadek?

Spadek może zostać przyjęty bądź odrzucony przez spadkobierców. Przyjęcie spadku może nastąpić na dwa sposoby:

-w całości;

-z dobrodziejstwem inwentarza.

Dowiadując się o śmierci bliskiego, w którego kręgu spadkowym się znajdujemy mamy możliwość przyjąć spadek bądź też odrzucić go w całości. O tyle o ile spadek można przyjąć w dwojaki sposób:  w całości czyli zarówno dobra jakie po sobie pozostawił spadkodawca jak i długi i zobowiązania lub z dobrodziejstwem inwentarza (odpowiadamy za długi spadkowe wyłącznie do wysokości odziedziczonych aktywów) o tyle odrzucić spadek można wyłącznie w całości. Nie możemy wybrać ze spadku poszczególnych dóbr, które nas interesują a pozostałe odrzucić.

Na podjęcie decyzji mamy 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania. Brak złożenia takiego oświadczenia powoduje przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Przyjmując spadek z dobrodziejstwem inwentarza, spadkobierca nie jest zobowiązany do pokrycia długów spadkodawcy do wysokości wyższej niż korzyści uzyskane ze spadku. Oświadczenie to należy złożyć przed sądem spadku lub notariuszem. Są sytuacje, w których odrzucenie spadku może nastąpić po upływie ustawowego terminu 6 miesięcy. Można tego dokonać jedynie przed sądem, jeżeli oświadczenia tego nie złożyło się pod wpływem błędu istotnego lub groźby. Jednakże w takim przypadku to na nas spoczywa ciężar udowodnienia z jakiej faktycznej przyczyny uchybiliśmy ustawowemu terminowi na odrzucenie spadku. Należy pamiętać, że w sytuacji gdy jesteśmy spadkobiercą powołanym do spadku z mocy ustawy tzn. jesteśmy małżonkiem lub dzieckiem spadkodawcy itp. – nasze odrzucenie spadku powoduje przejście spadku na naszych zstępnych.

Przykład dziedziczenia spadku:

Pan Jan zmarł pozostawiając po sobie mieszkanie o wartości 90 tys. zł oraz 500 tys. zł długów w postaci niespłaconych kredytów. Pan Jan w chwili śmierci był żonaty oraz posiadał 2 dorosłych synów. Spadek z mocy ustawy dziedziczą jego małżonka oraz dwoje synów w częściach równych (po 1/3). Synowie odrzucili swoją część spadku, jednakże posiadają oni małoletnie dzieci. W takiej sytuacji synowie traktowani są przez ustawę jakby nie dożyli otwarcia spadku po Panu Janie – kolokwialnie mówiąc – jakby nie żyli w chwili śmierci swojego ojca. Tym samym spadek przeszedł na ich dzieci. W celu uniknięcia odziedziczenia spadku przez małoletnie dzieci, synowie Pana Jana złożyli w Sądzie Rejonowym w wydziale rodzinnym i nieletnich wniosek o zezwolenie na dokonanie czynności w imieniu małoletnich polegającej na odrzuceniu spadku w ich imieniu.

Jak przyjąć spadek?

W zasadzie aby przyjąć spadek nie trzeba robić nic. Spadkobiercą stajemy się z chwilą otwarcia spadku czyli z chwilą śmierci spadkodawcy. Jednakże aby potwierdzić to prawo koniecznym jest
przeprowadzenie stosownych czynności. Ustawodawca nie nakłada obowiązku podjęcia postępowania spadkowego w ściśle określonym terminie, co oznacza, że spadkobierca może potwierdzić swoje prawa do dziedziczenia spadku w każdym czasie, nawet wiele lat po śmierci spadkodawcy. Nieuregulowane sprawy spadkowe bardzo często dadzą o sobie znać po wielu latach, kiedy np. będziemy chcieli sprzedać nieruchomość, którą odziedziczyliśmy po rodzicach w drodze spadku. Wówczas podczas sprzedaży nieruchomości pojawi się problem niezgodności treści księgi wieczystej ze stanem faktycznym, co może wydłużyć proces finalizacji transakcji lub odstraszyć potencjalnego nabywcę nieruchomości. Dlatego też warto działać bez zwłoki i dopełnić wszelkich formalności związanych z otrzymanym spadkiem.

Należy pamiętać o tym, że dopiero prawidłowo uregulowane sprawy spadkowe dają nam faktyczne prawo do złożenia wniosku o wpis naszego prawa własności w księdze wieczystej odziedziczonej nieruchomości. Sama świadomość spadkobiercy oraz fakt zgonu pierwotnego właściciela wpisanego do księgi wieczystej nie daje nam prawa do dysponowania nieruchomością. Postępowanie spadkowe można przeprowadzić przed Sądem lub u notariusza. Jednakże notarialne postępowanie spadkowe przeprowadzić można wyłącznie w sytuacji kiedy obecne będą wszystkie osoby, które mają prawo do spadku. Mowa tutaj zarówno o spadkobiercach ustawowych jak i testamentowych. Innymi słowy przy sporządzaniu aktu poświadczenia dziedziczenia muszą być obecne wszystkie osoby z najbliższego kręgu rodziny zmarłego, nawet jeśli nie zostały powołane do dziedziczenia spadku . Jeśli ten warunek nie zostanie spełniony, to postępowanie spadkowe może odbyć się wyłącznie przed sądem. Dodatkowo jeśli w sprawie toczy się już postępowanie sądowe, nie można przeprowadzić postępowania notarialnego. Jeśli nie ma możliwości rozwiązać sprawy u notariusza pozostaje opcja postępowania sądowego. Dzieje się tak wtedy, gdy przykładowo jedna z osób upoważniona do spadku nie godzi się z testamentem zmarłego lub w testamencie pominięto osoby upoważnione w pierwszej linii.

Nabyłeś spadek? Nie zapomnij o Urzędzie skarbowym!

Dziedzicząc spadek trzeba też pamiętać o jeszcze jednej ważnej kwestii, a mianowicie o zgłoszeniu faktu otrzymania spadku do właściwego miejscowo Urzędu Skarbowego. Na takie zgłoszenie mamy 6 miesięcy od dnia stwierdzenia nabycia przez nas spadku. Jeśli jesteśmy spadkobiercą zwolnionym ustawowo z podatku to samo zgłoszenie w odpowiednim terminie uchroni nas od zapłaty podatku. Jednakże jeśli uchybimy 6 miesięcznemu terminowi na powiadomienie fiskusa o spadku wówczas przyjdzie nam zapłacić odpowiedni podatek nawet pomimo posiadania statusu grupy zwolnionej od podatku. Jeżeli sprawy spadkowe są dla Ciebie zbyt zawiłe i niejasne najlepiej jest skierować się po pomoc do Kancelarii prawnej, która w sposób fachowy przeprowadzi wszelkie niezbędne postępowania w Twoim imieniu.

 

DROGI CZYTELNIKU!

Tutaj znajdziesz więcej artykułów omawiających prawne aspekty twojego życia.

Zapraszam do śledzenia profilu kancelarii na FB – bądź na bieżąco z najnowszymi wpisami oraz informacjami.